Đội cồng chiêng nhí

Trẻ "chơi" với chiêng

Nghệ nhân Đinh Keo ở làng Bơ Yang, thị trấn Kông Chro là người khởi xướng cho đội cồng chiêng hơn 30 em ở huyện Kông Chro. Nỗi buồn thấy các em nhỏ thiếu sân chơi, còn chiêng quý thì để trong xó nhà hoặc ra đi theo những cuộc mua bán, những kẻ trộm chiêng… khiến ông nảy ra ý nghĩ lập nên đội chiêng này. Lúc đầu chỉ một vài em hào hứng, nhưng sau đó "lớp học của thầy Keo" ngày càng đông, càng được người già trong các làng khuyến khích trình tấu trong những ngày lễ hội.

Em Prăm, làng Bơ Yang, thị trấn Kông Chro là thành viên nhỏ nhất của đội chiêng nhí khi mới tuổi lên 10. Nghệ nhân Đinh Keo, cách đây hơn 5 năm đã ngạc nhiên khi Prăm chẳng giống những đứa trẻ vẫn thường ham chơi trong các làng mà ngẩn ngơ theo những bài chiêng của ông. Và cơ duyên giữa người nghệ sĩ với cậu bé cũng bắt đầu từ đó, khi Prăm chỉ vừa sức cầm được chiếc chiêng nhỏ nhất trong dàn chiêng. Màn trình diễn ấn tượng của đội chiêng nhí duy nhất tại Festival Cồng chiêng quốc tế năm 2009 tại TP Pleiku của huyện Kông Chro là niềm vui lớn của các cô bé, cậu bé bản địa tóc còn cháy nắng.

Nghệ nhân Đinh Glich - truyền nhân của Đinh Keo - thường thay thầy đảm nhận việc truyền dạy mỗi khi Đinh Keo bận việc-  Ảnh: T.H-H.N

Những ngày mới bắt tay tập luyện cho đám trẻ là thời gian Đinh Keo vất vả nhất, tốn sức nhất. Ông kể: "Mình phải kiên nhẫn động viên để chúng hiểu và "say" với cồng chiêng. Đối với những đứa nhỏ 5-6 tuổi, càng phải dành nhiều thì giờ hơn. Những người mẹ Bahnar ngoài khuyến khích con chơi chiêng, còn cất công cả tháng dệt thổ cẩm, may cho con những bộ trang phục đẹp để mặc mỗi khi đội chiêng trình diễn". Yêu quý người thầy tận tâm và ngày càng bị âm nhạc của cồng chiêng mê hoặc, đám trẻ tập luyện rất hăng hái, chăm chỉ.

	Mình phải kiên nhẫn động viên để chúng hiểu và "say" với cồng chiêng. Đối với những đứa nhỏ 5-6 tuổi, càng phải dành nhiều thì giờ hơn với chúng - Nghệ nhân Đinh Keo

Đinh Keo cho hay, kỹ năng quan trọng đầu tiên là dạy lũ trẻ cách cầm que ló (cây gõ vào chiêng), cách cầm chiêng sao cho khoảng cách từ dây cầm tới xác chiêng phải phù hợp... Khi đã nắm vững kỹ năng này thì mỗi nốt gõ vào chiêng sẽ có độ chính xác cao. Sau hơn một năm được nghệ nhân Đinh Keo tận tình truyền dạy, đội chiêng thiếu niên của làng Bơ Yang với hơn 30 thành viên có độ tuổi từ 10-14 đã tự tin trình diễn trong các dịp lễ hội, họp làng hay Tết Trung thu. Ngoài ra, đội xoang của những thiếu nữ cũng hình thành để phụ họa cho đội chiêng đặc biệt này. 

Nỗi lòng nghệ nhân

Đinh Keo hài lòng khoe với chúng tôi, đội chiêng dưới sự dẫn dắt của ông tiến bộ rất nhanh, đã có thể chơi chiêng trong các dịp lễ hội của làng, của xã. Dù không phải già làng nhưng ông được dân làng tin cậy tuyệt đối trong việc truyền dạy cho lớp trẻ, bởi ông không chỉ chơi chiêng, chỉnh chiêng mà còn nắm giữ nhiều bản nhạc chiêng truyền thống. Tuy nhiên, những nghệ nhân như ông đang hiếm dần trong các buôn làng. Vì vậy, để tìm được người kế tục, lưu giữ những giá trị văn hóa đang đứng trước nguy cơ mai một, phải đi từ gốc, tức bắt đầu từ trẻ con, khi chúng chưa bị tác động nhiều của văn hóa bên ngoài.

Đinh Keo có một vài học trò, nay cũng đã trở thành nghệ nhân. Đó là Đinh Glich và Đinh Chrum ở làng Bơ Yang. Đây là hai nghệ nhân làm ông yên tâm nhất, hài lòng nhất, có thể thay ông truyền dạy lại cho lớp trẻ, nếu một mai ông không còn. Mong muốn lớn nhất của nghệ nhân Đinh Keo, đó là việc thành lập được những đội chiêng nhí ở các buôn làng, và ông sẵn sàng đi bất cứ đâu để làm công việc như ông vẫn thầm lặng làm suốt nhiều năm qua.

Việc "tiếp lửa" đam mê cồng chiêng của nghệ nhân Đinh Keo cho các em nhỏ đang nối dài hơn sức sống của loại hình độc đáo này ngay trên vùng đất Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung - nơi cồng chiêng đã được thế giới vinh danh, tôn trọng. 

Trần Hiếu - H.Ngọc